Diyet Listesi Neye Göre Hazırlanır?

Diyet listesi bir diğer adıyla beslenme programı, ağza atılan veya atılmayan her bir lokmayı değerlendirme altına alan bir sistemdir. Zayıflama tedavisi olarak düşünülse de farklı amaçlar için de diyet listesi uygulanır. Amaçların farklılaşması ve kişilerin değişmesine bağlı olarak diyet listeleri de değişir. Diyetisyen, danışanı ile yaptığı görüşme ardından danışanın besin ihtiyaçlarını belirler ve bu ihtiyaçlara uygun bir diyet listesi hazırlar. Diyet süreci tamamı ile kişisel planlanması ve ilerlenmesi gereken bir süreçtir. 

Diyet Listesi Nedir?

Diyet listesi, diyetisyenler tarafından hazırlanması gereken, bir kişinin günlük besin ihtiyaçlarına göre öğün planlaması bulunan bir beslenme programıdır. Halk arasında diyet kelimesi zayıflama tedavisi olarak düşünülmektedir. Ancak diyet, beslenme anlamına gelmektedir. Diyet listesi bir diğer adıyla beslenme programı, kişiye özel hazırlanan ve içerisinde farklı besin gruplarına yer verilen bir programdır. Kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği planlamaları ana öğün olarak geçmekte ana öğünler arasında yapılan atıştırmaya dayalı öğünler ise ara öğün olarak adlandırılmaktadır. Ana ve ara öğün sayısı kişiye göre değişir. Kişinin günlük alması gereken kalori miktarı ve yeme alışkanlıklarına göre öğün sayısı kadar düzeni de değişkenlik gösterir. 

Bir diyet listesi kilo verme, kilo alma, hastalık semptomlarını iyileştirme, ameliyat sonrası vücudun adaptasyonunu sağlama gibi çeşitli nedenlerle uygulanabilir. Her bir amaçta diyet listesinde farklı dikkat edilmesi gereken şeyler bulunur. 

Diyet Listesi Nasıl Hazırlanır?

Diyet listesi, diyetisyen ile yapılan görüşme ardından, kişiye özel olacak şekilde hazırlanmalıdır. Her bir bireyin yaşı, boyu, kilosu, rahatsızlıkları ve kullandığı ilaçlar gibi etkenlere bağlı olarak günlük alması gereken besin ihtiyaçları değişir. Diyetisyen, son üç ay içerisinde yapılmış kan tahlili sonuçlarını ve anamnez formu cevaplarını inceleyerek kişinin ihtiyacı olan besin değerleri hesaplar. Yapılan hesaplamalar ardından kişinin günlük alması gereken kalori miktarı ve bu kalorinin besin dağılımı belirlenir. Çıkan verilere göre öğün planlaması yapılır.

Diyet başarı için diyet listesine uyum son derece önemlidir. Bu noktada diyetin kişinin günlük hayatına en uygun şekilde olması ve sürdürülebilir olması gerekir. Diyetisyen, kişinin mevcut şartlarına uygun olacak şekilde beslenme programları oluşturarak diyet başarı oranını yükseltir. 

Diyet Listesi İçin Hangi Kontroller Gerekir?

Danışanın sağlık durumuna ve hedeflerine göre en doğru listeyi hazırlamak için bazı kan tetkiklerine ihtiyaç duyulur. Diyetisyen ile görüşme öncesinde son üç ay öncesinde yapılmış kan tahlilleri kıymetli verilerdir. Kişinin kan tahlili olmaması halinde veya aşağıda yer alan öğelerin incelenmemesi halinde bu değer için tekrar kan tahlili yaptırması istenir. Diyetisyen tarafından istenilen kan değerleri aşağıda yer alır.

• Açlık kan şekeri
• İnsülin
• Kolesterol değerleri
• Trigliserit
• Ürik asit
• D vitamini
• B12 vitamini
• Demir
• Karaciğer enzimleri (AST- ALT)
• Tiroit hormonu (TSH)

Diyetisyen kan tahlilleri dışında ekstra bir tetkik talep etmemektedir. Kişinin geçirdiği ciddi bir rahatsızlık olması halinde diyete başlamadan öncesinde doktorundan onay alması önerilir. Kanser tedavisi vb. ağır tedavi gören kişilerde hastanın beslenme doktor ve diyetisyenlerden oluşan bir ekip tarafından planlanmalıdır. Kanser vakalarında onkoloji diyetisyenine başvurulmalıdır. 

Diyet Listeleri Neye Göre Farklılık Gösterir?

Her bireyin günlük alması gereken enerji miktarı ve bu enerjinin hangi besinlerden gelmesi gerektiğine duyulan ihtiyaç birbirinden farklıdır. Kişinin yaşı, kilosu, boyu, cinsiyeti, yaşadığı coğrafya, günlük hareket miktarı, geçirdiği hastalıklar, mevcutta kullandığı ilaçlar gibi faktörler vücutta işleyen metabolik faaliyetleri etkiler. Değişen faaliyetlerle birlikte kişilerin besin ihtiyaçları da değişir. Değişen ihtiyaçlar ise tüketilmesi gereken besin miktarını ve tüketilen besin çeşidini değiştirir. 

Her bir bireyin alışılagelmiş bir beslenme şekli bulunur. Bazı beslenme davranışları sağlıksız olarak nitelendirilse de sağlıklı davranışlarla değiştirilmesi için bir zaman gerekir. Bu değişimler göz önünde bulundurularak bir diyet listesi hazırlanır. Gerek kişilerin besin ihtiyaç ve miktarlarının değişmesi gerekse kişilerin beslenme alışkanlıkları diyet listelerinde farklılıklar açığa çıkmasına neden olur.

Diyet Listesi Kişiye Göre Mi Hazırlanır?

Diyet listeleri kişiye özel hazırlanmalıdır. Op. Dr. Mücteba Gündüz ekibinde görev alan diyetisyenlerin her biri kişiye özel beslenme programı hazırlar. Danışanlarının yaşam şekli, sağlık durumları ve kilo hedeflerine odaklanarak kişiye en uygun beslenme programı oluşturulur.

Danışanların geçirmiş olduğu bir operasyon olması halinde operasyon sonrası beslenme süreci farklılık gösterir. Diyetisyenler kişinin sağlık şartlarını göz önünde bulundurarak haftalık takipler ile nasıl beslenmesi gerektiğini gerek listeler gerekse sözlü olarak anlatır. Bireyin alması gereken vitamin ve mineral ihtiyaçları, ihtiyacı olan enerji ve tüketebileceği besinler değişkenlik gösterir. Bundan dolayı diyet listeleri özenli bir şekilde kişiye özel hazırlanır. 

Diyet Listesi Ne Zaman Değişir?

Diyetisyen kontrolleri genellikle haftada bir veya iki haftada bir olacak şekilde gerçekleştirilir. Bu süre diyetisyen ve danışan arasındaki planlamaya bağlı olarak belirlenir. Gerek yüz yüze gerekse online görüşmelerin her birinde danışanın diyet ile uyumu ve diyetten elde dilen sonuç hakkında konuşulur. Oluşan değişimler veya kişinin motivasyonuna bağlı olarak diyet listelerinde güncellemeler yapılır. Bu güncellemeler öğün sayısı kısıtlaması veya arttırılması, belirli besin grubu kısıtlanması yapılması veya arttırılması şeklindedir. Diyet listesi her görüşmede değişebileceği gibi iki haftada bir de değişebilir. Değişim süresi danışanın diyete uyumu ve diyetisyenin görüşlerine göre değişir.

Profesyonel Diyet Listesinin Önemi

Diyet sürecinde istenilen hedefe en kısa sürede ulaşılması ve sağlıklı bir süreç izlenmesi için profesyonel bir destek gerekir. Doğru diyet listeleri ile kalıcı kilolar verilebilir veya alınması istenilen kiloların kalıcı olması sağlanır. Kişinin bir sağlık problemi olması halinde diyet listeleri bu sağlık problemleri göz önüne alınarak planlanır. Bu sayede kişinin sağlık durumunda iyileşmeler dahi sağlanabilir. Özellikle, yoğun ilaç kullanımı olan kişilerde profesyonel bir diyetisyen desteği ile ilaç besin etkileşimine bağlı oluşabilecek rahatsızlıkların da önüne geçilir.

İnternet üzerinde bulunan diyet listelerinin doğruluğu şüphelidir. Genellikle sadece kalori değeri göz önünde bulundurularak hazırlanan bu diyet listeleri yarardan ziyade zarara neden olabilir. Besinlerin gücü tüm vücudu olumlu yönde etkileyebildiği gibi olumsuz da etkileyebilir. Bundan dolayı diyet sürecine bir adım atacak kişilerin profesyonel diyetisyenlerle çalışması önerilir.