Whatsapp

Anorektal Hastalıklar 

Anasayfa » Genel Cerrahi » Anorektal Hastalıklar 

Anorektal Hastalıklar Nelerdir?

Anorektal hastalıklar, ülkemizde çok sık rastlanan sağlık problemleri arasında yer almaktadır. Bu hastalıkların bilinen kaynağı bağırsaklardır. Anüs ile kalın bağırsağın rektum ismi verilen son kısmını ilgilendiren bu hastalıkların ismi buradan gelmektedir. Anal fissür, hemoroid ve anal apse gibi türleri bulunan bu rahatsızlıkların ne olduğunu sizler için ele aldık.

Anal fissür nedir? Bu sorunun halk arasındaki cevabı, makatta çatlak oluşumu olarak verilebilir. Peki, anarektal hastalıklar arasında yer alan hemoroid nedir ve belirtileri nelerdir? Anüsün alt kısmında bulunan genişlemiş damarlardır. Dış hemoroid ise anüsün dış kısmında bulunan kan damarlarının aşırı şekilde şişmesi ve genişlemesi şeklinde kendini gösterir. Sık rastlanan hemoroid rahatsızlığı nasıl geçer ve tedavisi nedir? Söz konusu rahatsızlığın ameliyatla kesin olarak çözümlenmesi mümkündür.

Konu ile alakalı en sık sorulan sorulardan biri de “Anal apse nedir?” sorusudur. Bu rahatsızlığın anüs çevresinde şişkinliğe ve kızarıklığa sebep olduğunu söylemek mümkündür. Anorektal hastalıklar arasında sık görülen bir diğer rahatsızlık olan perianal fistüller nedir? Apsenin geliştiği salgı bezleriyle, apsenin boşaldığı dokunun birbirine bağlanmasını sağlayan küçük bir kanaldır. 

Sık Görülen Anorektal Hastalıklar

En sık görülen anorektal hastalıkların bazıları şunlardır:

  • Hemoroidal hastalık
  • Anal fissür (makatta çatlak oluşumu)
  • Anal fistül
  • Anal apse
  • Anorektal apse
  • Pilonidal sinüs (kıl dönmesi)

Malign melanon veya kutanöz ciltten kaynaklanan melanom olarak bilinir. Bowen hastalığı 60 yaş ve üstü hastalarda, derinin üst katmanlarında bulunan, atipik hücreler içeren SCC’nin “in situ” denilen evresidir. Farklı tedavi yöntemleri ve belirtileri olan bu hastalıklar, uzun süreli ve dikkatli bir anlayışla incelenerek tanı ve tedavi gerektirir. Bu hastalıkları; bir diğer tanım ile rektum, anüs hastalıklarını konu alıp inceleyen bilim dalına ise protokoloji denir. Protokolojinin uzmanlık alanları ise şunlardır:

  • Anal kanallardaki hemoroidal damarların şişmesi sonucunda oluşan hemoroidal hastalıklar
  • Anüste bulunan anormal yırtılmalar ve çatlaklar (Anal çatlaklar)
  • Uzun süren ve geçmeyen kabızlık durumları
  • Anal kanaldan anüs çevresindeki dokuların içine uzanan patolojik geçit
  • Anal sfinkterdeki yetersizlikler sebebiyle dışkıyı tutamama ve istem dışı dışkı kaçırma durumları
  • Anüsün doğuştan kapalı olması
  • Rektum ve kolon kanseri
  • Nadir görülen anal kanser.
  • Travmalar (Anala herhangi bir zarar geldiğinde oluşan).

İyi huylu rahatsızlıklarda; kanama, ağrı, kaşıntı ve enfeksiyon gibi belirtiler çıkabilir. Anal fissür belirtileri ve anal apse belirtileri (makat bölgesinde kanama, ağrı, kaşıntı, gaz veya büyük abdestin kaçırılması) görüldüğünde zaman geçmeden uzman bir hekime başvurulması oldukça büyük önem taşır. Bu ve buna benzer şikayetler, anorektal hastalıkların çoğalmasına ve gelişmekte olan bağırsak kanserine davetiye çıkarır. Bağırsak kanserlerinde de tıpkı diğer bilinen kanser türlerinde olduğu gibi erken tanı ve tedavinin hayat kurtarıcı bir rolü olduğu unutulmamalıdır.

Anorektal Hastalıkların Tedavisi Nasıl Olur?

Anorektal hastalıkların tedavisi aşağıda bulunan faktörlere bağlıdır:

  • Yaşanan rahatsızlığın şiddeti.
  • Hastanın genel durumu ve tıbbi hastalıklarının öz geçmişi.
  • Hastanın daha önce başvurduğu doktorların uyguladığı tedaviler ve anal fissür krem veya benzer kremlerle tedavi yöntemleri.
  • Hastalığın seyri için beklentilerin belirlenmesi.

İlk aşamadaki perianal fistüller için ilaç tedavisi ile belirtilerin kaybolması beklenebilir, ancak anorektal hastalığı olan kişilerin birçoğunda problemin çözülmesi için ameliyat gerekir. Yapılacak ameliyatların tipi ve sayısı hastanın anomalisinin şekline göre değişiklik gösterir. 

Perianal fistüller nedir? Pilonidal sinüs nedir? Bu iki rahatsızlık, genellikle birbirine karıştırılır. Makattaki apselerin genişlemesi ve makatta kıl dönmesi, bu rahatsızlıkların halk arasındaki adıdır. Sık görülen rahatsızlıklar:

  • Makatın darlık durumu: Bu durum ilk düzeyde ameliyat gerektirmeyebilir, ancak anal kanalın düzenli genişletilmesi ile kişinin dışkılamasını rahat bir düzeye getirmek mümkündür.
  • Rektumun üreme sisteminin veya idrar yolunun bir kısmı ile birleşmesi ve o kısmın açılması (fistül): Bu, kişilerin anal bölgelerinin onarım yapabilmesi için seri hâlinde bir ameliyat gerekir.
  • Rektumun anüs (makat) ile birleşemiyor olması: Kör bir şekilde sonlanan rektumun anal kanal ameliyatı ile birleştirilmesi ve dışkılamanın sağlanması gerekir.

Selim anorektal hastalıklar nelerdir? Tanıları koyulabilen ve tedavisi yapılabilen selim (benign) anorektal hastalıklar şunlardır:

  • Hemoroid (mayasıl, basur), 
  • Konstipasyon (kabızlık), 
  • Perianal fistüller
  • Anal pruritus (anal kaşıntı), 
  • Dışkı – gaz tutamama, 
  • Rektosel (bağırsak fıtığı), 
  • Pilonidal hastalıklar (kıl dönmesi), 
  • Makat ve makat çevresi siğilleri, 
  • Pelvik ağrılar ve fonksiyon bozuklukları, 
  • Kolorektal selim tümörler, 
  • Stoma problemleri (prolapsus, fıtık, stenoz-daralma, kanama), 
  • İltihaplı bağırsak hastalıkları (İBH-Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolit), 
  • Retrorektal (presakral) kitleler.

Anorektal Hastalıklar Riskli Midir?

Anorektal hastalıklarda, konservatif tedavilerin dışındaki yöntemlerin tümü, değişik komplikasyonlara yol açmaktadır. Bu komplikasyonlar ve hemoroidin derecesi, uygulanan yöntemlerin invazivliği ile paralellik gözlemlenir. Anal fissür tedavisi ve anal apse tedavisi öncesindeki komplikasyonlardan en önemli olanları; kanama, ağrı, idrar retansiyonu, infeksiyon ve defekasyon problemleridir. İlerleyen dönemlerde ise bu sorunlar anal fissüre, anal stenoza, inkontinense ve nükslere kadar gidebilir. 

Anorektal hastalıkların yaratacağı komplikasyonlar oldukça nadirdir. Peki, anal fissür nasıl geçer? Tedavi edilmeyen durumlarda sosyal yaşantıyı olumsuz şekilde etkileyen bu hastalıklar nadir de olsa anemiye de yol açabilir. Kronikleşen anorektal hastalıklardan kaynaklanan kan kayıpları, kansızlık oluşmasına zemin hazırlar. Ameliyat ve ilaç tedavi ile geçirilmesi mümkündür.

Bu hastalıkların dereceleri vardır. İlk derecede dışkılamada ağrı ve kanama gibi belirtiler görülür. Anorektal hastalıklar kolonoskopi ile kendini gösterir. İkinci derecede ise dışkılama sırasında daha büyük problemler ortaya çıkar. Örneğin; bu rahatsızlık hemoroidden kaynaklı ise memeler içeri ve dışarı hareket eder ve hastalık hemoroid kremi ile tedavi edilebilecek durumdadır. Hemoroid kanaması, kaşıntı, ağrı gibi rahatsızlıklar yine devam eder. Üçüncü derece ise bu şikayetler artış göstererek memeler ancak el ile içeri itilebilecek duruma gelir hatta elle itildiğinde dahi içeri girmeyebilir. 

Dördüncü derece hemoroidde memeler artık tamamen dışarıda ve görünür durumdadır. Sarkmalar ve makat dışında damar yumakları bulunur. Hastalığın birinci derecesinde bağırsak hareketlerinin düzeltilmesi, ilaç tedavileri, acılı yiyecekleri yemenin kesilmesi ve kabızlığın giderilmesi tedavi için yeterlidir. İkinci derecede ışın, ilaç, lastikle bağlama gibi tedaviler uygulanabilir. Üçüncü derecede bazı durumlarda anal fissür ameliyatı, hemoroid ameliyatı, perianal fistüller ameliyatı ve pilonidal sinüs ameliyatı gerekebilir ancak dördüncü derecede ameliyat şarttır. Ameliyat ile görünür derece olan memeler tamamen ortadan kaldırılır. Perianal fistüller ameliyatı sonrası iyileşme üç ile beş hafta arasında değişebilir. Pilonidal sinüs iyileşme süreci içerisinde bölgede kaşıntı ve kanlı akıntı olabilir. Pilonidal sinüs ameliyatı sonrası banyo ancak yara kapandıktan sonra yapılabilir. Öncelikle 3 gün yaranın kapanması beklenmelidir.

Anorektal Hastalıklar Kimlerde Görülür?

Anorektal hastalıkların toplum içerisinde görülme oranı yüzde 4.4’tür. Genellikle 45 ile 65 yaş arasında görünen bu rahatsızlıklar, erkeklerde kadınlara oranla 1.3 kat daha fazla görülür. Kronik şekilde devam eden kabızlık, bu hastalıkların temel nedeni olarak görülse de hastalığın belirtilerini atırdığını söylemek daha mümkündür. 

Gebelik, portal hipertansiyon, anal spazm, inflamatuar barsak hastalığı, pelvik kitle, konjestif kalp yetmezliği, aile anamnezi ve genetik faktörler anatorektal hastalıklara neden olan faktörler arasındadır. Diğer hastalıklar ve tedavi yöntemleri konusunda bilgi almak için buraya tıklayın!

Mücteba Gündüz

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi AD

Yazı Sayısı: 343

Profili Gör

Bizimle İletişime Geçin!

Sizlere daha fazla bilgi verebilmek için bizimle iletişime geçin.

Teşvikiye Mh. Sezai Selek Sk.

Tayman Ap. No:16 D:7 Şişli,İstanbul,TR