Pankreas İltihabı (Pankreatit) Nedir?

Pankreas İltihabı (Pankreatit) Nedir?

Pankreasın iltihaplanması sonucunda pankreasın kendi ürettiği sindirim enzimlerinin kendi dokusuna zarar vermesi durumu meydana gelir. Aynı zamanda bu pankreasın iltihaplanması akciğerlere, böbreklere ve kalbe zarar verebilecek toksinlerin ve hücrelerin salınmasına da neden olabilir. Pankreas iltihabı iki farklı formda meydana gelebilir. Bunlar akut pankreatit ve kronik pankreatit’tir. Akut pankreatit, ani ve kısa inflamasyon nöbeti şeklinde ortaya çıkar. Kronik pankreatit ise uzun süre devam eden inflamasyon şeklinde görülür.

Pankreatitin gelişmesinde birçok farklı neden rol oynar. Aşırı alkol tüketimine bağlı olarak gelişen pankreatit, alkolün direk organ üzerinde zehirleyici etkisi sebebiyle ve bu duruma organın gösterdiği tepki nedeniyle gelişir.

Pankreas İltihabı (Pankreatit) Ne Sebep Olur?

Pankreatite neden olan sebepler şunlardır:

• Safra taşı,
• Safra kesesi hastalıkları,
• Aşırı alkol tüketimi,
• İlaçlar,
• Hamilelik ve doğuştan anormal pankreas yapısı,
• Kandaki yağ seviyesinin yüksekliği,
• Karın bölgesinde yaralanma veya darbe alma,
• Kandaki kalsiyum seviyesinin yüksekliği,
• Enfeksiyonlar,
• Akciğerlerde ya da diğer organlarda görülen kistik fibroz,
• Travmatik yaralanmalar,
• Bazı ilaçlara karşı alerji,
• Karın yaralanmaları,
• Pankreas ve çevresinin zarar görmesine neden olan cerrahi operasyonlar,
• Diyabet vb. metabolizma bozuklukları,
• Genetik bozukluklar,
• Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar,
• Pankreas kanseri,
• Karın bölgesi travmaları,
• Aşırı D vitamini,
• Sürekli stres ve olumsuz yaşam koşulları.

Akut pankreatit çocuklarda kistik fibrozis, kabakulak, Kawasaki hastalığı, abdominal travma ve Hemolitik-üremik sendrom nedeniyle görülmektedir.

Kimler Pankreatit’e Yakalanır?

Şu gruplarda ve durumlarda pankreas iltihabı gelişme olasılığı yüksektir:

• Safra taşı olan veya ailesinde safra taşı öyküsü bulunanlar,
• Erkekler,
• Ailesinde pankreas iltihabı öyküsü bulunanlar,
• Obezite, kandaki yağ yüksekliği ve diyabet hastalıkları bulunanlar,
• Aşırı alkol tüketenler,
• Sigara içenler.

Pankreatitin Belirtileri Nelerdir?

Pankreas iltihabı belirtileri akut ve kronik pankreatit türüne göre farklılık gösterebilir. Akut pankreatit belirtileri şunlardır:

• Ateş,
• Bulantı ve kusma,
• Sırta yayılan şiddetli üst karın ağrısı,
• Hıçkırık,
• Sıvı kaybı,
• Tansiyon düşüklüğü,
• Aniden ortaya çıkan birkaç günde şiddetlenen ağrı,
• Karın şişliği,
• Göz beyazında sararma,
• Titreme,
• Soğuk ve nemli cilt,
• Sarılık,
• Karın bölgesinde hassasiyet,
• Hızlı kalp ritmi,
• Terleme,
• Karında kitle,
• Yemek yerken çoğalan ağrı,
• Kaygı ve endişe hali.

Kronik pankreas iltihabı, akut pankreatit belirtilerinin yanı sıra şu belirtileri gösterir:

• Sırta yayılan sürekli ağrı,
• İstemsiz kilo kaybı,
• Aşırı susuzluk ve yorgunluk ,
• Sarılık,
• Yüksek kan şekeri (diyabet)
• Koyu idrar rengi,
• Dışkıda ortaya çıkan yağ damlacıkları ve köpüklü ishal.

Pankreas İltihabı Önlenebilir Mi?

Pankreas iltihabı önlenebilmesi için en önemli şart sağlıklı bir yaşam sürdürmektir. Özellikle sağlıklı kiloyu korumak, düzenli egzersiz yapmak, sigara içmeyi bırakmak, alkolden kaçınmak önemlidir. Sağlıklı yaşam ile pankreas iltihabı rahatsızlığını önlemek mümkündür.

Pankreatit Nasıl Teşhis Edilir?

Pankreas iltihabının tanısında birçok yöntem kullanılabilir. İlk olarak hasta doktora şikayetlerini anlatır ve doktor fiziksel muayene gerçekleştirir. Sonrasında hastanın şikayetleri doğrultusunda çeşitli testler ve tetkikler istenir. Akut pankreatit şüphesi olan hastaların ilk olarak ateşi ve kan basıncı ölçülür, nefes alış veriş hızı kontrol edilir. Daha sonra akut pankreatit tanısı için hastaya tam kan sayımı, şeker düzeyi testi ve sindirim enzimlerinin seviyelerini ölçen kan testleri uygulanır. Ultrason veya BT taraması ile pankreas ve safra kesesindeki komplikasyonlar görülebilir.

Kronik pankreas iltihabı tanısı için ise çok daha detaylı testler ve tetkikler gereklidir. Sekretin pankreas fonksiyon testi ile pankreasın ince bağırsak salgısı olan sekretine yanıtı test edilir. Oral glukoz tolerans testi, pankreas iltihabı pankreas hücrelerine zarar verdiği düşünülen durumlarda uygulanır. Dışkı testi ile vücudun yağları parçalayıp parçalamadığı değerlendirilir. Endoskopik ultrasonografi yöntemi ile pankreas ve diğer iç organlar görüntülenir ve bir sorun olup olmadığı kontrol edilir. Endoskopik Retrograd Kolanjiopankreatografi yöntemi ile safra kanalını ve pankreası tıkayan taşlar çıkarılabilir.

Pankreatit Nasıl Tedavi Edilir?

Pankreas iltihabının tedavisinde sindirim sorunları en indirilerek hazımsızlık oluşmaması ve pankreas enzimlerinin tekrar işlevlerini yerine getirmesi sağlanır. Yapılan ilk müdahale ile pankreas iltihabı kontrol altına alınmaya çalışılır. Bu süreçte hastaya sıvı takviyesi yapılır. Pankreas iltihabı tanısı konulan hastanın sürekli olarak bir doktor tarafından gözetim altında olması gerekir. Akut pankreatit hastalarının tedavisi hastanede devam eder. Akut pankreatitte hastalığın şiddeti tedavi planının belirlenmesine yardımcı olur. Tedavi sürecinde amilaz ve lipaz değerleri ölçülür, karaciğer ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir, kan gazları testleri ve idrar tahlilleri yapılır.

Tanı konulduktan sonra hastaya ağrı kesici ilaçlar verilir ve beslenme damar yolu ile gerçekleşir. Bunlara ek olarak gerekli durumlarda hastaya antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Safra taşı, tıkanıklık ve pankreas hasarlarının oluşması gibi durumlarda endoskopik işlemler veya cerrahi müdahaleler yapılır. Eğer hastanın pankreası olması gerektiği gibi çalışmıyorsa hastaya pankreas enzimi ve insülin takviyesi yapılır. Tıbbi tedavilere yanıt vermeyen hastalara cerrahi ameliyat yapılabilir.

Kronik pankreatit tedavisinde ise ilk olarak ataklar durdurulmaya veya en aza indirilmeye çalışılır. Pankreas diyeti ile pankreasın dinlenmesi sağlanır. Bu süreçte hastanın glukoz düzeyi takip edilir. Hastanın ağrı şiddetine göre narkotik ağrı kesiciler ve antidepresan ilaçlar önerilir. Pankreas iltihabı alkol sebebiyle gelişmiş ise hastanın alkol tedavisi görmesi sağlanır. Böylelikle hastalığın tekrar etmesi ve tekrar etse bile şiddetinin düşürülmesi sağlanır. Tedavi sonrasında alkol kullanımının devam etmesi ciddi komplikasyonların oluşmasına neden olabilir.

Pankreatit Ne Kadar Sürer?

Pankreatitin iyileşme süresi her hastalıkta olduğu gibi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Akut pankreatit genellikle birkaç günde iyileşir ancak şiddetli vakalarda bu süre birkaç hafta ya da birkaç ay olabilir. Kronik pankreatit ise yaşam boyu süren bir hastalıktır ve pankreasın eski sağlığına kavuşması söz konusu değildir. Ancak hastalığın iyileşme süreci ve belirtileri hastalığın nedenine, şiddetine, hastanın yaşına ve alkol kullanma durumuna göre farklılık gösterir. Erken tanı ve tedavi pankreatitte başarı şansını arttırır.

Pankreas İltihabı Nasıl Kurur?

Pankreas iltihabı uygulanan tedavilerle kurutulur. Akut pankreatit söz konusu ise tedavilerle pankreas iltihabından kısa bir süre içinde kurutulabilir. Ancak kronik pankreatitte pankreas iltihabının kurutulması daha zordur ve genellikle yaşam boyu sürmektedir.

Pankreas İltihabının Çeşitleri Nelerdir?

Pankreas iltihabı, akut ve kronik pankreatit olmak üzere iki çeşittir.

• Akut pankreatit, pankreasın diğer organları ve sistemleri de etkilemesiyle ortaya çıkan akut inflamasyondur. Genellikle aniden ortaya çıkar ve kısa nöbetler şeklinde kendini belli eder. Akut pankreatitin gelişmesinin en büyük nedenleri safra taşları ve aşırı alkol tüketimidir. Akut pankreatitin en sık görülen belirtisi ise karın ağrısı, bulantı ve kusmadır. Akut pankreatit iltihabı uzun sürerse ve hasta düzenli olarak alkol tüketmeye devam ederse pankreas iltihabı kronikleşir.
• Kronik pankreatit, pankreasın uzun süreli iltihaplanmasıdır ve sürekli tekrar eden hasarlar nedeniyle hücrelerde tahrip meydana gelir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde yara dokuları oluşmaya başlayabilir. Tüm bunların sonucunda pankreas işlevlerini yerine getiremez. Kronik pankreatitte genellikle üst karın ağrısı belirtileri ortaya çıkar ve bu ağrılar sırta doğru yayılır ve zaman zaman şiddetlenir. Kronik pankreatitin en belirgin ortaya çıkış nedeni aşırı alkol tüketimi ve genetik bozukluklardır.